Bu insan nefsi, şüphe ve zan yeridir. Sen ondan bunları hiçbir yolla ve hiçbir zaman yok edemezsin. Ancak bu âşık olmakla mümkün olabilir. Âşık olunca içinde artık hiçbir şüphe ve zan kalmaz. Senin bir şeye karşı olan sevgin, seni kör ve sağır eder (H.) buyrulmuştur.
İblis, Âdem’e secde etmeyip, Tanrı’nın emrine karşı gelince : ‘Beni ateşten yarattın da, onu çamurdan yarattın (66).’ Dedi. Yani, benim olanın aşağı olana secde etmesi nasıl yakışık alır? İşte İblis, Tanrı ile böyle mücadele etmesi, ona karşılık vermesi yüzünden, Tanrı’nın lânetine uğradı ve huzurundan kovuldu: ‘Ah Allah’ım! Hepsini sen yaptın. Senin bozgunculuğundur. Bir de bana lânet edip Âdem de günah işlediği için Tanrı ona: ‘Ey Âdem ben yaptığım halde, sen yapmışsın gibi gösterdim. Ve işlediğin günahtan dolayı seni azarladığım halde, benimle niçin tartışmadın? Senin delilin yok muydu? Ve niçin bana: ‘Hepsi senden, sen yaptın; dünyada senin istediğin her şey olur ve istemediğin hiçbir şey olmaz, demedin. Bu kadar yerinde, doğru ve açık bir delilin olduğu halde, hiçbir şey söylemedin.’ buyurdu. Âdem: ‘Ey Tanrım! Biliyorum, fakat senin önünde terbiyemi elden bırakmak istemedim. Sana olan aşkım bırakmadı ki karşı geleyim.’ dedi.
Buyurdu ki: Bu şeriat su içecek yerdir, yani kaynaktır. [Tıpkı] padişahın divanına benzer. Orada emir, nehiy, ölüm cezası, adalet gibi padişahın hükümleri, gerek halka gerek hususi kimselere karşı mevcuttur ve parasız olup, birçok düzenleyici ve faydalı şeylerle doludur. Âlemin kararı bununla kaimdir. Fakat dervişlerin ve fakirlerin halleri padişahla görüşmektir. Hâkimin ilmini bilmek nerede: İlmi ahkâmı bilmek nerede! Ve ilm-i hâkimi bilmek ve padişahla görüşmek nerede! Bunlar arasında çok büyük farklar bulunur. Eshâb ve onların durumları medreseye benzer. Bu hocası olur ve mollaya kavrayışına, anlayışına göre bir aylık bağlar. Birine on, birine yirmi, birine otuz kişilik kadar verir. Biz de sözü herkesin anlıyacağı, kavrıyacağı ölçüde söylüyoruz. Çünkü, Peygamber: ‘ İnsanlarla, onların akılları nisbetinde konuş.’ Buyurmuştur. Tanrı daha iyisini bilir.
HZ MEVLANA " FİHİ MAFİH"