Kullanımda ‘Haticeye değil neticeye bak olarak bilinen sözü tersine çevirmekle bir ters nazarı düzeltmek amaçlandı. Makyavelizmin neticeyi kutsayıcı yaklaşımına karşın bizim ‘usulsüz vusul olmaz kaidemiz, işin yapılış biçiminin hiç değilse netice kadar önemli olduğunu ifade eder. Amaç için her araç mubah değildir bizim değerlerimizde, bizde ancak iyi araçlarla iyi amaçlara erişilir; ‘kem alet ile kemâlât olmaz zira.
İslam tarihini hiç değilse bir müsteşrik kadar bilmesi gerekir her ben müslümanım diyen belkide. Peygamberimizin biricik birinci eşi Hatice valide netice kadar kutlu bir mesnettir. Peygamberin mesajına ilk iman edendir o, İslamın ilk sponsorudur. Haticeye bakmadan nasıl netice görülebilir ki, Hatice görülmeden netice görülebilir mi yani. Onun yetiştirdiği kızların eşi değil mi Ali de Osman da; ki onun evinde (elinde) büyüdü zaten Ali de. Hatice görülmeden netice alınamaz, Haticeye bakmalı bence bu sebeple hiç değilse. Zira Hatice burada anılandan hayli öte, Hatice neticeye bağlı olarak önem arz etmez sadece; neticesiz de Hatice önem arz etmekte.
Bir fidan dikse bir insan yetişip meyve versin ve gölgesinde seyyah serinlensin için, sonra da bir başkası gelse onu ısınmak için kesip yakıverse; netice vermedi diye o fiden amaçlanana göre o fidanı dikenin erdemi yok olmaz ki. Ya da bir çukur açmaya yönelse birisi gelen aracın yardan uçması için tuzak niyetiyle; ancak bu çukuru açarken bir mayına denk gelip ölüverse, o kötü niyetli şehit olacak değil ya. Hacca giden karınca anekdotu da bunu söyler ya, sen hacca gidemesin ki bu yürüyüşle ölürsün yolda kâfi gelmez ömrün buna diyenlere o ‘hiç olmazsa o yolda ölürüm demiştir denir. Yolunda olduğumuz önemlidir, yolunda öldüğümüz önemlidir; amacımız varmaktır hedefe ama o hedefe yönelmek hedefe erişemesek de kutludur.
Makyavelist Frenk felsefesi, neticeyi kutlu bulur ve ona eriştiren her şeyi mubah kılıp kutsar malumdur ki. Oysa bizim değerlerimizde ‘revişi pak gerektir davası İslam olanın denir. Gelişi gelmişi temiz olmalıdır Müslümanlık iddiasında olanın, Hatice göz ardı edilerek netice kutsanmaz bizde. Nerden peydahlandığı belli olmayan meşru görülmez, ‘bağı sorulmayan üzüm yenilmez. Nerden buldun yasası diye bir uygulama yapılmış bu ülkede, hesabını veremeyeceği işi yapmamalı kişi. İşin neticesi kadar yapılışı da kurallara uygun olmalı. ‘ki diken gül olmaz gül de diken demiş Fuzuli.
Test usulü olacağı sanısında değilim mahşerdeki sorgunun, işlem sonucuna değil işlemin yapıldığı metoda puan verdiği gibi öğretmenlerin; doğruyu işaretlemenin yetmeyeceğini ve doğruyu bulma yolunun da doğrudan değerlendirmenin kapsamında olacağını sanıyorum. Neye ulaştığın kadar nasıl ulaştığın önemsenmezse, yüksek maliyetler ve kesek yollar çıkar karşımıza. Neticeye ne bakıyorsun demeli insana, bu doğruya doğrulukla mı ulaştın acaba. ‘Haramın binası olmaz diyen millet bir şey denemiş olmalı, dinin değerleri elbette ampiriktir de. Hayatla doğrulanmamış dini değer mi var ki, dinlerin neden paralel alelekser önerileri peki.
Herkes eremeyebilir, ama erme derdinde olmalı her kişi; ki zaten değeri bu, derdi. Adam olmak için her insan kurgulamalı kendini yani, adamlık bir erektir; herkes hafız olmaz ama kitabı bilmek ve tümünü hatırda tutmak bir ülkü olmalı yine de insanda. Bilmediğim kardır, bilmediğin yerde kafana göre hareket etme imkânı vardır demek akla ziyandır. İnsanın Gılgamış destanındaki Enkidu gibi ormandan çıkması önemlidir ama devirdiği çamların hesabı da ondan sorulacaktır. Ne yaptığı kadar nasıl yaptığı görülmeden kahramanlık beratı verilmesi yerinde değildir kişilere elbette. ‘haramdan şifa olmaz sözü kitapsız işleri çözüm görmeyi önermemektedir, işini normatif yoldan çözmeyi koşul kılıyor. ‘Yolda duralım kaim, ‘trafik işaret ve işaretçilerine uyalım; yolunuz açık olsun…
Ömer ÇELEBİ
iyisaatteolsunlar@hotmail.com
