HAFIZA VE DİKKAT TÜM SINAV SORULARI
Prof. Dr. Yılmaz Özakpınar
HAFIZA ve DİKKAT
1.Yarıyıl ara sınavı 15.12.1992
1. Hafıza bütün zihin süreçlerinin temel direğidir. Açıklayınız.
2. ‘‘Duyusal hafıza’’ kavramının oluşturulması ne gibi gözlemlere dayanmıştır?
3. Hafızanın incelenmesinde Ebbinghaus ve Bartlett yaklaşımlarını karşılaştırınız. Bu yaklaşımlardan biri doğru öbürü yanlıştır denilebilir mi ? Neden ?
4. Asosiyasyon ( çağrışımsal bağlantı ), düşünme ve hafıza arasında ki ilişkiyi açıklayınız.
5. Gözlenebilir performans olarak bir hafıza başarısından söz edebilmek için hafıza sürecinin kaç safhası gerçekleşmiş olmalıdır? Bu safhalar dan hangisi ya da hangileri gerçekleşmemiş olursa performans imkansızlaşır ?
6. Unutma teorileri belli başlı kaç grupta toplanmıştır? Her birine ilişkin bilgi veriniz.
7. Tulving’in ‘‘episodik’’ ve ‘‘semantik’’ hafıza ayrımının gerekçesi nedir ?
8. Hafıza da kodlama işlemleri denince ne anlıyorsunuz?
Prof. Dr. Yılmaz Özakpınar
HAFIZA ve DİKKAT
2.Vize sınavı 9 Mart 1993
1. Georg Elias Müler , hatırlama ve tanıma performanslarının mukayesesinin sağlıklı
olamayacağını söylemişti. Bu görüşünün dayanağı neydi? Müller’in bu görüşüne göre
hatırlama ya da tanıma , doğrudan doğruya sonuca giden otomatik bir süreç olabilir
mi?
2. Algılama ve kayıt safhasıyla hatırlama ya da tanıma safhasını birbirine bağlayan ve hafıza performansının başarısını sağlayan şart nedir ?
3. ‘‘Information teorisi ’’ anlamında ‘‘information’’ nedir ? Nasıl ölçülür?
4. Ranschburg’un, gelişme çağının sonuna kadar, artan yaşa bağlı olarak hem doğru hatırlamaların hafıza yanılmalarının arttığı bulgusu nasıl açıklanabilir?
5. Tulving’in episodik ve semantik hafıza ayrımı nedir?
6. a)Kısa süreli ve uzun süreli hafızanın özelliklerini karşılaştırın.
b)Kısa süreli hafızadan uzun süreli hafızaya geçmenin şartları nelerdir?
7. A torbasında 80 mavi boncuk , 20 beyaz boncuk var. B torbasında 50 mavi boncuk , 50 beyaz boncuk var. C torbasında 20 mavi , 20 beyaz , 20 sarı, 20 siyah ,20 yeşil boncuk var.
a) Rast gele bir boncuk çektiğin zaman üç torbanın üçünden de beyaz bir bocuk çıkmışsa; hangi torbadan beyaz çıktığında daha çok information kazanmış olursun?
b) A torbasından çekilen beyaz< boncuk ile C torbasından çekilen beyaz boncuğun, bireysel information değeri olarak ‘‘şaşırtma gücü’’ birbirine eşit midir? A torbasından ve C torbasından beyaz boncuk çıktığın da , bu iki olayın ‘‘psikolojik sürpriz etkisi’’birbirine eşit midir?
8. Hangi şekilde daha çok information var ? Açıklayınız.
HAFIZA ve DİKKAT
Bütünleme sınavı 22.06.1993
1. Hafıza yanılmalarının incelenmesi, hafıza sisteminin işleyişi hakkında bilgi edinmek
için bir teknik olarak kullanıldığı zaman, bu incelemeler, sistemin ne gibi
özelliklerinin anlaşılmasını sağlamıştır?
2. Algılama ve düşünme arasında kesin bir ayırıcı sınır çizilebilir mi ? Deneysel verilere ve muhakemelere dayanarak tartışınız.
3. İnsan ‘‘ emin bir şekilde’’ ‘‘yanlış’’ hatırlayabilir mi ? Hafıza yanılmaları deneylerine ve o deneylerin teorik yorumlanmalarına göre tartışınız.
4. Tanıma, ilk algılamada ki objenin yeniden algılanmasıyla otomatik olarak ( araya bir hafıza operasyonu girmeden ) cereyan eden bir olay mıdır ? Deneysel araştırmaların sonuçları üzerinde muhakeme ederek cevaplandırınız.
5. Belli başlı kaç tip unutma teorisi vardır ? Bunlar gerçekten ve zorunlu olarak birbirinin alternatifi midir ? (Yani, hepsi de doğru olamaz mı ? Açıklayınız ve tartışınız.
6. Information ölçüsü ‘‘ bit’’i tanımlayınız. Tepkilerin bu ölçüye göre değiştiğini gösteren deneylerden örnekler veriniz.
7. Hangi durumlarda information kazanırız ? ‘‘kapasite’’ ile information arasında ki ilişkiyi açıklayınız.
8. ‘‘Düşünme bir çağrışımlar zinciridir.’’ Bu fikri tartışınız.
Prof. Dr . Yılmaz Özakpınar
HAFIZA ve DİKKAT
Ara sınavı 14 Aralık 1993
1. ‘‘Hafıza’’ bir soyutlamadır. Açıklayınız.
2. Hafıza olayından söz edebilmemiz için hafıza sürecinin cereyan etmesi gereken safhalarını betimleyiniz.
3. Ayırt edilmiş olan hıfz (tutma ya da depolama) sistemlerinin özellikleri ve fonksiyonlarına ilişkin bilgi veriniz.
4. Başta gelme ve sonda gelme etkileri, hangi teorik problemin incelenmesinde deneysel faktör olarak kullanılmıştır? İlgili deneyleri ana çizgileriyle anlatınız.
5. bulup çıkarma (hatırlama) safhası başarısız olduğunda ,hatırlanamayan şeyin bazen yine de depoda olabileceğini gösteren ne gibi doğal gözlemler ya da deneysel sonuçlar vardır?
6. Peterson ve Peterson’un kısa süreli hafıza deneyini ana çizgileriyle anlatınız. Bu deneyin bize öğrettiği şey nedir?
7. Bazı zihinsel sonuçlar , onları doğuran süreç bilincimize yansımaksızın, sanki hiçbir süreç cereyan etmeden derhal ortaya çıkıyor izlenimini verir. Bu zihinsel sonuçları ,son derece hızlı cereyan eden süreçlerin doğurmuş olması gerektiğini ortaya koyan bir deney biliyor musunuz? Yukarıda ki açıklamayı bu deney bize nasıl kabul ettiriyor?
8. Bir aktris hakkında yönetmen şöyle konuştu: önceki yıl oynanan bir piyesi ertesi yıl yine oynadığımızda Meliha rolün yüzde 90’ını hatırlar. İlk seferinde üç hafta da ezberlediği rolü ertesi yıl üç günde ezberler.’’ Yönetmenin ikinci cümlede söylediği doğru varsayılırsa , ilk cümlede ki ifadesi ne ölçüde doğrudur?
DİKKAT !
Ayrı cevap kağıtlarına numaranızı ve adınızı yazmayı unutmayın. Okunaklı ve düzgün ifadeyle yazın.
BU KAĞIDA CEVAP YAZMAYIN. SINAV HATIRASI OLARAK SİZDE KALABİLİR(tabii sonra ki çalışmalarınızda işe de yarayabilir.) BAŞARILAR.
Prof. Dr. Yılmaz Özakpınar
HAFIZA ve DİKKAT
Mazeret sınavı 06.01.1994
1.‘‘Hafızayı ancak deneylerimizin teorik açıdan çeşitliliği ve sondaj niteliği oranında
bilebiliriz.’’ Yorumlayınız.
2. Ebbinghaus’un kullanıldığı ‘‘bir sonrakini tahmin’’ metodunu betimleyiniz. Bu
metodu kullanarak , Ebbinghaus liste uzunluğu ile bir defa hatasız tekrar ( hatırlama )
arasında nasıl bir ilişki bulmuştur?
3. Bir hafıza deneyinde 25 kelimelik bir liste sunulduktan sonra denek 11 kelimeyi hatırlıyor. Deneyci, hatırlanmayan kelimelerin ait olduğu kavramsal kategorilerin isimlerini deneğe söylüyor ve denek , listede bulunan 8 kelimeyi daha hatırlıyor. Bu gözlem hafıza sisteminin işleyişine ilişkin bize ne söylüyor ?
4. Kısa süreli hafızanın, hafıza sisteminin bütünü içindeki işlevini betimleyiniz.
5. Sperling, parçalı bildirim tekniğini kullanarak duyusal hafızanın ne gibi bir karakteristiğini nasıl bir muhakemeyle ortaya çıkarmıştır?
6. Ebbinghaus’un verilerine dayanan unutma eğrisi nasıl bir inceleme metoduyla elde edilmiştir? Eğri, hafızanın ne gibi bir karakteristiğini göstermektedir?
7. Amnezi çeşitlerini karşılaştırınız.
8. ‘‘İnsan hafızası teyp ya da fotoğraf makinesi gibi her şeyi tutamaz. Ama biyolojik açıdan bu cihazlardan çok üstündür.’’Zihin tasarımı ve zihin işlevleri açısından yorumlayınız.
Prof. Dr. Yılmaz Özakpınar
HAFIZA ve DİKKAT
2. Ara sınavı 05.04.1994
1. Hafıza mekanizmasının işleyişini araştırmada Ebbinghaus ve Bartlett yaklaşımlarından hangisi doğru bilgi verir ?
2. Beklenmeyen bir olayı gözden kaçırma , bir olay çok beklendiği zaman ise yanlış belirleme ( başka olayları beklenen olay olarak algılama ) olasılığı vardır . ‘‘Information’’ teorisinin temel kavramları açısından bu saptamayı yorumlayınız.
3. ‘‘Asosiyasyon’’ ve ‘‘Düşünme’’ arasındaki ilişkiyi betimleyiniz.
4. Ebbinghaus’un ‘ ‘ yeniden öğrenme metodunu’’nu tanımlayınız. Direkt hatırlama metoduna göre bu metodun sağladığı avantaj nedir ?
5. Hatırlama ve tanıma süreçleri arasında temelde ayrılık var mıdır ? Bu hususta ne gibi değişik görüşler ortaya atılmıştır ?
6. Stern , ergenlik çağına kadar hatırlamanın yetişkinlere göre azlığını belirtmiştir. Ranschburg ise doğru hatırlamanın çıkmadığı hallerde yanlış hatırlama sayısının ergenlik çağına kadar arttığı vurgulanmıştır. Bu iki sapmayı birleştirerek hafıza sürecine ait ne gibi bir sonuç çıkarabilir misiniz ?
7. Hafıza içeriklerinin organizasyonunun hıfz ve hatırlama üzerinde ki etkisini deneysel örneklerle açıklayınız.
8. ‘‘Dikkat kapasitesinin ve kısa süreli hafıza kapasitesini sınırlayan etken (değişken ) aynıdır.’’ Tartışınız.
Prof. Dr. Yılmaz Özapınar
HAFIZA ve DİKKAT
Yılsonu Sınavı 10 Haziran 1994
1. ‘‘Episodik’’ ve semantik ‘‘hafızanın’’ kavramsal ayrımıyla, hafızanın işleyişinde ki ne
gibi özellikler vurgulanmıştır?
2. Ahmet ile Mehmet aynı sözel öğrenme deneyine katıldı. Bir kez yanlışsız
Röprodüksiyon kriterine kadar , bir anlamsız hece dizisini öğrendiler. Ahmet bunu 16 denemede , Mehmet 10 denemede başardı. Bir hafta sonra aynı listeyi yeniden öğrendiler. Yine aynı kritere kadar Ahmet 8, Mehmet 6 denemeye ihtiyaç gösterdi. Ahmet ile Mehmet’i öğrenme ve hıfz bakımlarından karşılaştırdığınız zaman nasıl bir hükme varırsınız ?
3. ‘‘Kanunların etkileri onları meydana çıkaran şartlara göre değişir, fakat kanunlar
değişmez.’’Claude Bernard’ın bu bilimsel özdeyişinin doğruluğunu, hafıza olguları
üzerinde gösteriniz.
4. Niyetli ve niyetsiz öğrenme deneylerinden bir kısmı , Öğrenmeye niyet etmenin bir avantaj sağlamadığını göstermiştir. Değişik sonuç veren iki kısım araştırmanın verileri gerçekten çelişkili miydi? Deneylerin mahiyeti hakkında bilgi vererek açıklayınız.
5. Hatırlama ve tanıma hatalarının analizi, hafıza içeriğinin yapısı ve hafıza sisteminin işleyişi hakkında ne gibi bilgiler vermiştir?
6. a)Başta ve sonda gelme etkilerinin incelenmesi için çoğunlukla hangi hatırlama metodu kullanılmıştır? Niçin ?
b)Bu etkilerin saptanması, araştırıcıların hafıza sisteminde yaptıkları hangi ayrımı kuvvetlendirmiştir?
c)Başta ve sonda gelme etkilerinin bu hafıza ayrımıyla ilişkili olduğunu kanıtlamak için ne gibi deneysel düzenlemeler yapılmıştır?
7. ‘‘Her doğru tanıma gerçekten tanıma mı ?’’ diye ortaya konulan problem nedir? Deneyler bizi bu hususta nasıl bir hükme varmaya sevk ediyor?
8. Uzun süreli hafızadan hatırlamamın , hiyerarşik bir organizasyon sürecine bağlılığını , reaksiyon zamanı verileri ne suretle gösterilmiştir? Deneylerin mahiyeti ve düzeni hakkında bilgiler vererek cevaplandırınız.
Prof. Dr. Yılmaz Özakpınar
HAFIZA ve DİKKAT
Bütünleme sınavı 21 Haziran 1994
1. Sperling duyusal hafıza kapasitesini niçin parçalı bildirim tekniği ile araştırdı ?
a) Deneyin mantığını açıklayınız.
b) Deneyin sonuçlarını veriniz ve grafikle gösteriniz.
c) Bu sonuçların düşündürdüğü duyu hafızası özelliklerini yazınız.
2. Sternberg’in ‘‘paralel ya da peş peşe arama’’ problemiyle ilgili olarak
a) Yaptığı deneyin amacı nedir ? .
b) Deney düzeni nasıldır ve çıkan sonuç nedir ?
c) Bu deney içe bakış metodunun yetersizliğini ne açıdan ortaya koyuyor ?
3. Peterson ve Peterson bir trigram ( üç sessiz harf kombinasyonu ) verdi ve deneğin zihnini 1 ile 18 saniye arasında değişen sürelerle belli bir sayıdan üçer üçer geriye sayma işlemiyle meşgul etti. Bu deney bulgusuyla öğrenmede niyetin rolüne ilişkin bulgular arasında nasıl bir kavramasal ilişki görürsünüz ?
4. a) ‘‘Jost kanunu’’nu ifade ediniz.
b) Bu kanunu , derslerinde başarılı olmak isteyen bir ortaokul öğrencisi için onun anlayabileceği ve aklının yatacağı bir öğüte dönüştürünüz.
c) Çoğu yaşlıların hep eski olaylardan bahsetmelerinin bu kanunla bir ilişkisi var mı ?
5. a)Dilimin ucunda fenomeni, b)İpucunun hatırlamaya etkisi, c)tek bir hatırlama girişimi (denemesi) hıfz temelinin yokluğu hususunda kesin bir gösterge olmaz. d) kontekstin tanımaya etkisi. Bu dört nokta, hafızayla ilgili hangi süreci akla getiriyor ?Bu süreç hakkında bildiklerinizi yazınız.
6. Organizasyonun hatırlamaya etkisini , information teorisi açısından yorumlayınız.
7. ‘‘A’’ işinin öğrenilmesi 40 deneme gerektirdi. Bir ay sonra yeniden öğrenme 50 deneme gerektirdi.
a) Tasarruf skorunu hesaplayınız.
b) Bu skoru normal karşılıyor musunuz ? Böyle bir sonucun sebebi ne olabilir ?
8. a)Ebbinghaus’un anlamsız hece verilerinden elde edilen unutma eğrisini çiziniz.
b)Aynı grafik üzerinde ilişkisiz kelime verilerine göre ve bir gazete haberinden alınmış bir pasaj verilerine göre aşağı yukarı aynı olması gereken biçim ve konumda ki unutma eğrilerini de gösteriniz.
c)Bu üç eğriyi birbirine nispetle yorumlayarak , bütün bilimler için geçerli nasıl bir prensip formüle edebilirsiniz ? (İpucu :C.B)
Prof. Dr. Yılmaz Özakpınar
HAFIZA ve DİKKAT
1. Ara sınavı 21 Aralık 1994
Sorular
1. Algı, hafıza, dikkat, düşünme ve başka zihin süreçleri, karmaşık ve işlevsel bir bütün oluşturan bir mekanizmanın birbirine bağlı operasyonlarıdır. Böyle düşünmemizin gerekçelerini açıklayınız.
2. ( a )Hafızanın bulup çıkarma işlemi ile başlangıçta ki algı arasında ki bağı inceleyiniz.
( b )Bu bağı, hatırlama ve tanıma süreçlerini karşılaştırmada kullanınız.
3. Ebbinghaus’un unutma eğrisi ve Jost kanunu arasında ki ilişkiyi açıklayınız.
4. ( a ) Hafıza da paralel ve peş peşe arama işlemlerine ilişkin Sternberg’in ve duyu hafızasına ilişkin Sperling’in deneylerini kısaca anlatınız.
( b ) Bu iki deney, farklı olgularla ilgili olmalarına rağmen; zihin mekanizmasının çalışmasına ait bir özelliği ortaklaşa göstermektir. Bu özellik nedir ?
5. ( a ) Hafıza bir soyutlamadır. Açıklayınız .
( b ) Her bir deney tekniği bu soyut kavramın içeriğine bir şeyler katar. Değişik teknikleri kısaca zikrederek bu fikri açıklayınız.
6. Aydınlıktan sonra karanlığa girilirse önce hiçbir şey görülemiyor, bir süre geçince ise karaltı içinden bir şeyler seçilmeye başlıyor, sonra tekrar gün ışığına çıkılırsa gözler kamaşıyor ve ilk anda hiçbir şey görülmez oluyor, fakat biraz sonra yeniden normal görüş başlıyor. Neler olmaktadır? Bu süreçlere ne ad veriliyor? Bu süreçlerin sinirsel temeli nedir?
7. Lashley’in ‘‘kütle halinde çalışma kanunu’’nun ifade ettiği ilişki nedir? Bunun geçerlilik sınırlarını belirleyen ne gibi gözlemler vardır?
8. (a) ‘‘Bir ön fikir olmadan deney yaparsak gelişi güzel hareket etmek zorunda kalırız: ama eğer ön fikirlerle gözlem yaparsak fena gözlemler yapmak durumunda kalırız ve tasarımlarımızı realite yerine koymak tehlikesine gireriz.’’ Açıklayınız.
(b) Claude Bernard’ın bu deyişinden hareket ederek bilimde fikirlerin nasıl test edildiğini ( onların doğruluğunun ya da yanlışlığının nasıl belirlendiğini ) anlatınız.
HAFIZA ve DİKKAT
2.Ara sınavı 26 Nisan 1995
1. Tanıma testinde, gerçekten tanıma (teşhis) yapılamadığı halde ‘‘doğru’’ tanıma
tepkisi yapılması hangi şartta mümkün olur? Cevabınızı, hafıza sürecinin mahiyeti
hakkında teorik görüş oluşturma da kullanınız.
2. Dilimin ucunda fenomeni’ni yorumlayınız ve bu yorumun işaret ettiği teorik problemi
tartışınız.
3. Tanımada kontekst etkisi, teorik açıdan bize ne anlatıyor?
4. Freud’un , rüyaların oluşumu ve hatırlanması ile ilgili olarak, birincil süreç ve ikincil süreç
terimleriyle ifade ettiği fikirler nelerdir?
5. İnformation ölçü birimi nedir ? bu ölçü biriminin mantıksal dayanağını açıklayınız.
6.Para ( yazı tura ) atışlarının peş peşe sonuçlarını tahmin etme ve başlamış bir cümlenin
birbiri arkasından bir sonra ki kelimesini tahmin etme arasında ,tahmin de isabet etme
bakımından bir fark var mıdır ? Neden ?
7.Yeni tanıdığımız bir insanı daha sonra tanıyabilmek için onun iki kolu , iki bacağı
omuzlarının arasında bir başı ,başının iki tarafında birer kulağı olduğu kodlamak zorunda
değiliz. A) Neden ? b) Peki neyi kodlamamız gerekli ? c) Bu saptamalar bizi hangi hafıza
teorisine götürür? Açıklayınız ve tartışınız.
8.Bilim, bir information kazanma sürecidir. Bilim metodunu ve bilimin sağladığı yararı ,
information teorisi kavramlarıyla anlatınız.
Prof. Dr. Yılmaz Özakpınar
HAFIZA ve DİKKAT
Yılsonu sınavı 31.05.1995
1. Hafıza yanılmalarının analizi niçin önemlidir ve bu önem hangi mantıksal gerekçelere
dayanır?
2. Algı, hafıza, dikkat, düşünme birer kavramlaştırmadır.
a) Bu ifadenin anlamı nedir?
b) Bu ifadenin zihin tasarımımız bakımından mantıksal sonuçlarını çıkarınız.
3. İki ayrı hafıza kodu teorisi ve Bartlett’in şema teorisi birbirinin karşıtı mıdır?
Değerlendiriniz.
4. Tanıma ve hatırlama da kontekst etkisi’nin teorik açıklaması nedir?Deneysel bulgularla destekleyiniz.
5. Bartlett, Ebbinghaus tipi deneyleri eleştirmiş ve reddetmiştir. Fakat biz her iki araştırıcının da hafıza gerçeğinin anlaşılmasına önemli katkıda bulunduğu kanaatindeyiz.Niçin ? Bu araştırıcılar hangi amaçla ne yapmışlardır?
6. Bireysel farklara rağmen kanunlar genel olarak geçerlidir.Açıklayınız ve deneysel bulgularla kanıtlandırınız.
7. Başka gelme etkisi ve sonda gelme etkisi hafıza sistemini tasarımlamada hangi görüşe yol açmıştır? Bu etkilerle ilgili deneyleri, soru ile ilgili açıdan ( kullanılan test metodunu, deney şartlarını ve sonuçlarını ve sonuçları belirterek ) özetleyiniz.
8. a)Algı ve dikkat mekanizmalarının ve dolayısıyla hafıza mekanizmasının anlaşılmasın da information kavramına neden gerek duyulmuştur?
b)Information ölçü birimi nedir? Bu ölçünün dayandığı mantığı açıklayınız.
c)Aynı information miktarının farklı psikolojik etki yapabilmesinin kantitatif temeli nedir?
