Psk. Armağan Pınar ADANAR
Psikoloji
çocuk cinsel eğitimi nedir?
Çocuklar zaman zaman anne babalarına cinsel konularda sorular sorarlar. Anne-babaların bu konuda verdikleri cevaplar çocuk cinsel eğitimini oluşturur. Verilen cevapların ne kadar sağlıklı olduğu eğitimin de sağlıklı olup olmadığını belirler. Yetişkin cinselliğinin temelinde çocuklukta alınan eğitim de yatar. Cinsellik konusunda hiç konuşmamak ya da çocuğun sorularına yalan yanlış cevaplar vermek de eşit oranda sağlıksızdır.
Bu eğitimi vermek için anne-babanın da cinselliğe ve kendi cinsel kimliğine bakışı da önemli olmalı değil mi?
Çocuklarla cinsel konuları konuşmadığınızda cinselliğin tabu olduğu mesajını vermiş olursunuz. Bakın şimdi burada ortaya bir soru çıkıyor. Peki cinsellikle ilgili konuşmak sizin için tabu mu? Yasak mı? Suç mu? Siz bu konuda ne düşünüyorsanız çocuğunuz da sizin davranışınızı örnek alacaktır. Çocukken cinsellik konusunda edinilen yanlış ve sağlıksız bilgiler yetişkinlik döneminde de yetişkinin cinsel yaşamını hadi onu da bırakın bir kenarıya kendi cinsel kimliğine bakışını belirliyor. İşte bu yüzden uygun ve sağlıklı cinsel eğitim çocuklara verilmelidir. Cinsellik hakkında konuşmak sex hakkında konuşmak değildir. Çocuğun kendi bedeniyle ilgili bilgi edinmesi onun en doğal hakkıdır. Vajen ve penis sadece sexi mi çağrıştırmalıdır? İki organın da bu anlamın dışında anlamı, fonksiyonu yok mudur? Zaten çocuklar için 3 yaşına kadar vajenin ve penisin kulağından veya burnunda farkı yoktur. Çıplaklık son derece doğal ve rahattır bu yaş çocukları için. Anne-babayla beraber çıplak yıkanabilirler. Bu kadar doğaldır yani. Ancak cinselliği yasak alan düşünen insanlar çocuklarına bu yaşta çıplaklığı yasaklarlar. Ayıp, günah gibi soyut kelimelerle çocuklarının çıplaklığını engellemeye çalışırlar. Bu sayede çocuk yavaş yavaş vajenin veya penisin dokunulmaması gereken ayıp alanlar olduğunu öğrenir ve organlarına yabancılaşır. Bakın vajinismus hastası olan kadınlara kendi bedenlerine yabancıdırlar. Vajen kelimesi bile onları irrite eder. Nasıl oluşuyor bu sıkıntılı durum sanıyorsunuz? Çocukluğunda kendi bedenine yabancı büyüyen çocuklar ileriki dönemde bu tür sıkıntılar yaşıyorlar. Çoğu yetişkin kadın kendi bedenini tanımadan yaşıyor.
Cinselliğe ilgi kaç yaşlarında başlar?
2-4 yaş arasıdır. Ama yine de bu organların diğer organlardan farkı yoktur. Sadece çocuk kendi bedenindeki girinti çıkıntıları incelemeye başlar. Sonra da anne-baba veya kardeşinin girinti çıkıntıları izler. Yıkanırken, tuvaletini yaparken vb. yıkanırken çocuğunuzla beraber yıkanmanızda sakınca yoktur. Sizinle yıkandığında çocuk kısa süre sonra girinti çıkıntılara olan merakını kaybeder. Soru sorarsa da bu konuda açıklıkla cevap vermek gerekir. Örnek: sen kızsın ve kızlarda pipi yoktur. Erkeklerde vardır. bu bir sorun değildir. Gibi basit bir açıklama yapılabilir. Çocuklar 3-4 yaş civarı cinsellikle ilgili sorular sormaya başlarlar. Bir soru biter diğeri başlar. Cevap onu tatmin etmediyse tekrar tekrar sorar. Cevabınız açık,net ve onun yaşına uygun olmalıdır. Bedeniyle ilgili bir sürü sorabilir. Bu sorulara mümkün olduğu kadar net ve kısa cevaplar vermekte fayda vardır. Aslında işin püf noktası şu; anne-baba cinsellik konusunda ne kadar rahat olursa çocuklarının sorularını da aynı rahatlıkta cevaplayabilir. Ancak kaygılı ise, eyvah dünyanın sonu şeklinde duruma yaklaşıyorlarsa eh o zaman da çocuklarının sorularını ya duymazdan geleceklerdir ya da baştan savma saçma sapan yanıtlar vereceklerdir. Emin olun her iki durum da birbirinden sağlıksızdır.
Çocuklar bebek nasıl olur diye sorduklarında anne-babalar neden paniklerler? Bu sorulmaması gereken bir soru mudur? Ya da bir çocuk bu soruyu sorduğu için anormal midir?
Anne-babalar sex hakkında konuşmanın tabu olduğunu düşünüyorlarsa ya da bu onlar için yasak alan ise, kendi bedenlerine yabancılar ise bu soru da onlara bir o kadar yabancı ve soğuk gelir. Utanırlar, sıkılırlar cevap verirken. Çocuklarına bunu anlatmak için uygun kelimeler ararlar. 5 yaş civarı bu soruya sık rastlarız. Bu soruyu soran çocuk kesinlikle sağlıksız değildir. Aksine oldukça sağlıklıdır. Verilecek cevap yine detaydan ve soyut kavramlardan uzak olmalıdır. Örnek; çocuklar annelerinin karnında özel ve sıcak bir yerde büyürler. Anne yemek yediğinde boğazından geçen yemekle bebek de beslenir. Bebek yeterince beslenip büyüdüğünde annenin içindeki bir delikten dışarıya gülerek çıkar. Gibi net somut ve çocuğun yaşına uygun anlayabileceği açıklamalar yapılabilir.
Çocuklar bu yaşlarda cinsel içerikli oyunlar da oynuyorlar. Bazen birbirlerini öpebiliyorlar. Özellikle kız babaları bu duruma içerliyor. Siz bu konuda ne düşünüyorsunuz?
Bu yaşlarda oynanan oyunlara baktığımızda çoğu doktorculuk, evcilik gibi oyunlardır. Birbirlerini öpebilirler. Ve hatta birbirlerine cinsel organlarını gösterebilirler. Böyle bir durumda paniklememek gerek. Çocuğunuzu karşınıza alıp onunla bunu konuşun. Ona’ ona kızmadığınızı ancak pipisini ya da vajenini arkadaşlarına göstermesinin doğru olmadığını eğer merak ettiği bir şey varsa size veya babasına sorabileceğini söyleyin ve konuyu kapatıp uzaktan çocuğunuzu oyun sırasında izleyin.
Anne- babalar cinsel ilişki yaşarken neye dikkat etmeliler?
Bu dönemde önemli olan bir diğer konu da; çocuklarınızın cinsel ilişkiye şahit olma durumudur. Bu oldukça olumsuz bir durumdur. Çocuk duyduğu seslerden babasının annesine zarar verdiğini düşünür. Bu da onun ruh dünyasında bir takım yaralar açabilir. Bu yüzden bu konuda dikkatli ve tedbirli olmakta fayda vardır.
Çocuklar cinselliği nasıl algılarlar?
Çocuklar cinselliği anlamaya çalışırken ilk önce fanteziler kurarlar. Bundan sonraki aşama ise hipotez evresidir. Yani çocuk örneğin bebek oluşumuyla ilgili bir takım hipotezler oluştururlar. Örneğin; anne baba beraber uyurlar ve çocuk olur gibi. 5 yaş civarında bu hipoteze mantık da katılır yani artık çocuk ailesinden daha mantıklı açıklamalar bekler. Çevreden bir takım bilgiler alır ve bunları kendi hipoteziyle birleştirir. Eğer yetişkin burada çocuğa uygun ve doğru açıklamalar da bulunursa çocuğun cinsellikle ilgili bilgileri sağlıklı olur. Cinselliğin tabu olduğu ailelerde büyüyen çocuklar bu konuda anne-babalarıyla konuşamazlar. Ve bu tür bilgileri sağdan soldan yalan yanlış öğrenirler. Bu da gelişimlerinde sorun yaratır. Cinsel bilgiyi anne kız çocuğuna baba da erkek çocuğuna vermesi daha uygundur.
Cinsel kimliğin gelişimi nasıl olur?
3-6 yaş arası oedipal dönemdir. Bu dönemde bir erkek çocuğun ilk sevgilisi annedir. Babayı yataktan atar. Kıskanır. Annesiyle kendisinin evli olduğunu hayal eder. Babayı kendisine rakip olarak görür. Ve anne babanın en küçük birbirlerine karşı olan ilgisini kıskanır. Kız çocukları için de ilk sevgili babadır. Anne rakiptir. Bu dönemde erkek çocuğu babayla kız çocuğu anneyle sorunlar yaşayabilir. Bu geçici bir durumdur. Anne-babanın olabildiğince sakin ve anlayışlı olması gerekir. Kız çocuğu babasının sevgisini kazanmak için annesi gibi davranmaya çalışır. Onun topuklu ayakkabılarını giyer. Makyaj yapar. Annesi gibi davranarak kadınsı kimliği benimser. Erkek çocuk da annesinin ilgisini kazanmak için babası gibi davranır. Örnek; baba anneden su isterse çocuk da ‘ anne bana su ver ‘ ‘benimle yat’ gibi konuşmalarla erkek kimliğini benimser ve işte ilk cinsel kimlik gelişimi böylece başlamış olur.
İlkokul çocuğuna uygun cinsel eğitim nasıl verilir?
Bu dönemde çocuk cinsellikle çok ilgili değilmiş gibi görünür. Bir nevi suskunluk dönemi gibi algılanır dışarıdan ancak yine çocuk okulda merak ettiklerini arkadaşlarıyla konuşarak öğrenir. İnternet sitelerine girer ve öğrenir. Bir şekilde merak duygusunu tatmin eder. Utanma duygusu gelişmiştir. Örneğin kız çocuğu artık babasının yanında çıplak dolaşmaktan kaçınır. Erkek çocuğu pipisini göstermekten utanır. Bu doğal bir gelişim sürecidir. Bu dönemde kız çocukları kız cinsel kimliğini göstermeye çalışırlar. Erkekler de erkek cinsel kimliğini gösterirler. Bu yüzden erkekler erkeklerle kızlar da kızlarla oynarlar ve birbirlerinin kız veya erkek olmalarıyla ilgili tahammülsüzlükleri vardır. erkekler kızlara göre; kaba, gürültücü tiplerdir. Kızlar da erkeklere göre; yumuşak, çıtkırıldım ve hemen ağlayıveren tiplerdir. Her ne kadar duruma böyle yaklaşsalar da küçük flörtler olmaya başlar. Erkek çocuğu bir kızdan hoşlanınca gider ve ona sarılır ve öpebilir. Kızlar bunu hoş karşılamayabilir. Kız ebeveynleri bu konuda çok hassastırlar ama aslında bu olayda büyütülecek bir durum yoktur. Yasaklanan her davranışın dozu çocuk tarafından arttırılarak tekrar yapılacaktır. Bazen cinsel oyunlar da oynayabilirler. Bunlar sadece oyudur. Siz bu oyunlara başka olumsuz anlamalar yüklerseniz çocuk da olumsuz olarak anlam yükler ve ruh dünyasında yaralar açılır. Eğer siz bu konuda panikliyorsanız ve ne yapacağınızı bilmiyorsanız mutlaka bir psikologdan yardım almalısınız.
Mastürbasyon nedir? Çocuklar mastürbasyon yapar mı?
1 yaşındaki bir çocuk da mastürbasyon yapabilir. Mastürbasyon haz veren davranıştır. Çocuk bacaklarını sıkıştırarak ya da bir yere sürtünerek bunu yapabilir. Keyif aldıkça yapmaya devam eder. Burada anne baba bu davranışı hoşgörüyle karşılamalıdır. Bu bir cinsel sapkınlık kesinlikle değildir. Aşırı enerjinin boşalmasıdır. Ancak yine de çok küçük çocuklarda mastürbasyon benzeri hareketler var ise önce çocuk doktoruyla bu durum konuşulmalıdır. Organik bir sorun bir enfeksiyon var mı yok mu araştırılmalıdır. Bir kaşıntı çocuğun kaşıdıkça uyarılmasına ve haz almasına ve davranışı devam ettirmesine sebep olabilir. Çocuğa haz verici başka bir oyun öğretilirse ve bu oyun ailece oynanırsa bu davranış unutulacaktır. Haz burada en önemli ipucu. Eğlenceli ve hareketli oyunlar, çocuğa bu tulum giydirmek gibi önlemler alınabilir. Ancak ayıp, günah gibi kavramlar için uygun yaşlar değildir. Çocuk da suçluluk duygusuna ve sevilmeme, onaylanmama duygularına sebep olabilir. Mastürbasyonu neden yaptığı buradaki en önemli sorudur. İlgi ihtiyacı mı? Anne babayla oynadığı oyunlardan haz alamama mı? Bunların cevapları son derece önemlidir.
Sünnetin cinsel gelişimde çocuk açısından ruhsal önemi nedir?
Sünnet için uygun olmayan yaş dilimi 3-7 yaş arasıdır. Oedipal dönemde sünnet olan çocuk cezalandırıldığını düşünebilir. Daha önce de söylediğim gibi bu dönem erkek çocuğunun anneye aşık olduğu ve babayı kendine rakip olarak gördüğü bir dönemdir. Böylesi bir dönemde çocuk babasının kendisini cezalandıracağını penisini keseceğini düşünür buna kastrasyon korkusu denir ki sünnet bu bilinçdışı olan korkuyu arttırmaktan başka bir işe yaramaz. Bu da çocuğun ruh dünyasında hasara sebep olabilir.
