SÖZEL DERSLERİ UNUTMADAN ÖĞRENMEK MÜMKÜN
Sözel dersleri,sayısal derslerden ayıran 2 önemli fark vardır.Birincisi sözel dersler daha kolay
öğrenilmelerine rağmen daha çabuk unutulurlar.İkincisi,sözel dersler işlem içermezler fakat
çalışırken okuma,not tutma ve hatırlama tekniklerinin iyi kullanılması gerekir.Sosyal derslere
çalışmak,tarihleri,isimleri,kuramları veya yerleri basitçe ezberlemekten öte bir şeydir. Mesela
tarih, olayların birbirleriyle nasıl örtüştüğünü ve ne anlama geldiklerini anlamayı ,coğrafya
dersi ise kavramları çok iyi bilmeyi ve bu kavramları kullanarak gündelik olaylar hakkında
yorum yapabilmeyi gerektirir.
Sosyal derslere nasıl çalışmalı ?
Sosyal dersleri anlamak için okumak tek başına yeterli
değildir.Okurken,düşünebilmeyi,sorular üretebilmeyi,yazmayı ve anlatabilmeyi içerir.
Öğrenmeniz gereken materyali kuru kuru okumak yerine şu metodu kullanın:
1 ARAŞTIR: Ders çalışmaya başlamadan önce konunun ana hatlarını görmek için konun
ayrıntılarına girmeden 10-15 dakika ön okuma yapın.
Başlıkları, alt başlıkları, ilk paragrafı ve sonraki paragrafların ilk cümlelerini okuyun.
Resim, harita ve grafikleri inceleyin,altlarındaki yazıları okuyun.
İtalik veya koyu yazılmış kelimeler varsa onları not edin.
Bazı kitaplarda,her ünitenin sonunda konu özeti vardır.Bu özeti muhakkak okuyun.
2.SOR: Konuyu veya üniteyi gözden geçirdikten sonra 1-2 dakika düşünün.Konunun ana
düşüncesi ne olabilir? Bu konuyla ilgili bilmeniz gereken en önemli bilgi nedir? Konunun ana
teması nedir? Eğer konuyu yeterince gözden geçirdiyseniz,bu sorulara verecek cevabınız
olacaktır.
Konuyla ilgili cevaplamanız gereken sorular varsa bu soruları ve konunun sonundaki
soruları okuyun.
3 OKU: İyi bir okuma aktif olarak yapılır.Konuyu okurken bir yandan sorular oluşturup bu
soruların cevaplarını bulmaya çalışın.
Başlıkları soruya dönüştürün.
Kim?ne zaman?nerede?nasıl?niçin? sorularının cevaplarını arayın.Bulduğunuz
cevapları renkli bir kalemle çizin.
Özellikle öğrenmeniz gereken isimler,tarihler veya kavramlar varsa onları yine renkli
bir kalemle daire içine alın.
Sayfa kenarlarındaki boşluklara sonuçları,farkları,benzerlikleri ve tanımları not
alabilirsiniz.
4.ANLAT: Soruları sesli bir şekilde okuyup,sesli olarak cevaplandırın. Sesli olarak yapılan
soru-cevap esnasında gördüğünüz materyalleri aynı zamanda işittiğiniz için daha rahat
öğrenirsiniz ve hatırlamanız daha kolay olur.
Konuyu okurken zaman zaman ara verip,konunun başlığını ve ana temasını
hatırlamaya çalışın.
Durakladığınız yere kadar okuduğunuz bilgileri kendi cümlelerinizle özetleyin.
Her konunun özetini kendi cümlelerinizle yazın.
Önemli terimleri,isimleri,antlaşmaların isimlerini,olayları avuç içi büyüklüğündeki
kartların bir yüzüne yazın.Kartın diğer yüzüne bunların karşılıklarınız yazın.Mesela ön
yüzüne Lozan Antlaşmasının maddeleridiye yazarken,arka yüzüne bu maddelerin
açıklamalarını yazın.Zaman zaman bu kartları açarak,arka yüzdeki açıklamaları bilip
bilmediğinizi kontrol edin.Bilmiyorsanız kartın arkasını çevirip bakın.
5.TEKRAR ET: Konu bitiminde, yani aynı gün içerisinde çıkardığınız özetlerden
faydalanarak konuyu 10 dakika kadar tekrar edin. Konuyu tekrar etmek için sınav gününden
bir gün öncesini beklemeyin.Tekrarlarınızı sistematik olarak ,1 gün sonra,2 gün sonra,1 hafta
sonra,1 ay sonra gb,sürdürün.
Konuları öğrendiğimi nasıl anlarım?
Eğer çalıştığınız konuyu deftere ve kitaba bakmadan anlatabiliyorsanız,o konuyla ilgili
soruları cevaplandırabiliyorsanız,bilgilerinizi farklı problemlerin çözümünde
kullanabiliyorsanız öğrenme gerçekleşmiş demektir.
Öğrenme tek başına yeterli değildir,ihtiyaç duyduğumuzda öğrendiğimiz bilgileri
hatırlamamız da gerekir
Sınavlarda öğrencilerin yaşadığı en büyük sıkıntılardan biri,çok çalıştığı ve konuyu iyi
öğrendiği halde,sınav esnasında sorulan bilgiyi hatırlayamamaktır.Çoğu kişi,cevabı bildiğinin
farkındadır hatta cevap dilinin ucundadır ama bir türlü hatırlayamaz. Yani bilgi zihnimizde
mevcuttur fakat bilgiye ulaşmakta bir sorun vardır. Öğrenme,ileride hatırlanmak için
yapılmalı ve hafızada canlı bir şekilde tutulmalıdır.
Neden hatırlamada güçlük çekeriz
Her hangi bir konuyu çalışırken,konu üzerinde yeterince dikkatimizi toplayamadıysak ya da
bilgileri zihnimizde yer edecek şekilde çalışmadıysak konuları hatırlamakta güçlük çekeriz.
Öğrenilen bilgiler zihne doğru şekilde yerleştirilirse yani metotlu ders çalışılırsa unutma en az
seviyeye inecektir. Ders çalışırken konsantrasyonu bozabilecek her türlü engelden uzak
durmak gerekir.Mesela,televizyon açıkken,ya da müzik dinlerken aynı zamanda derse
konsantre olmak mümkün değildir. Dikkati yoğunlaştırmanın bir yolu,kendinize zaman
sınırları çizilmiş bir hedef koymaktır. Mesela 50 dakika içinde 1.Dünya Savaşı ve sonuçlarını
öğrenmiş olacağım gibi.Bu hedefi gerçekleştirdiğiniz de kendinize bir ödül verin.
Hatırlamayı kolaylaştırmak için neler yapmalıyız?
Konuları özetlerken kavram haritalarından faydalanın.Mesela; çalıştığınız konu
Marmara Bölgesi olsun.Sayfanın ortasına Marmara Bölgesi yazın ve renkli bir
kalemle daire için alın.Bu dairenin etrafına daha küçük daireler çizin ve bunları
merkezle birleştirin.Her bir daireye konunun alt başlıklarını
özetleyin.Örneğin;iklimi,ekonomik etkinlikleri,nüfus ve yerleşimi,fiziksel özellikleri
gibi.
Konuları mümkün olduğu kadar farklı biçimlerde çalışın.Mesela;bir gün klasik tarzda
soru çözdüyseniz,ertesi gün test çözün.Bir gün yalnız çalıştıysanız ertesi gün grupla
çalışın.Bildiklerinizi yazın,anlatın ve açıklayın.
Coğrafya ve tarih derslerine çalışırken harita kullanın. Bazı konularda haritayı siz
çizin.Mesela Türkiyenin dağlarını çalışıyorsanız,kendi çizdiğiniz harita üzerinde bu
dağları gösterin.
Özellikle coğrafya dersinde dünyanın şekli,harita bilgisi gibi konuları çizerek çalışın.
Çalışılan dersle ilgili temel kavramlar ve terimler çok iyi bilinmelidir.Mesela,tarih
dersi çalışıyorsanız;monarşi,merkezi otorite,Rönesans,himaye gibi kavramlar ya da
coğrafya dersi için meridyen,eksen,iklim özellikleri gibi kavramların anlamlarını
bilmelisiniz.
Tarihi olayların kronolojik sırasını öğrenin.Konular arasında tarihsel ilişki kurmaya
çalışın.Mesela Rönesansı çalışırken,o tarihlerde Osmanlı Devletin de hangi
gelişmelerin olduğunu da ayrıca inceleyin.
Öğrendiğiniz konuları gündelik yaşamınızda mümkün olduğunca kullanın. Mesela
tarihte geçekleşen olayların benzerleri günümüzde de gerçekleşiyor mu? Ya da
Çanakkale savaşı kaybedilmiş olsaydı şimdi dünyanın ve Türkiyenin durumunda
neler değişirdi?
Psikolog Çiğdem Alparslan Karakuş
