Fetişizm: Cinsel Yaşamın Rengi mi? Sapkınlık mı?
Cinsel hazzı artıran nesneler, beden bölgeleri tutkusu.. Anormal bir davranış mı? Yoksa cinsel hayatın bir rengi mi?
Neden bazı eşyalar, giysiler ve vücudun özel kısımları bazı insanlar için baştan çıkarıcıdır?
Yüksek topuklu kadın ayakkabıları, fantazi amaçla kullanılan saten çarşaflar, deri aksesuarlar.. Bazı erkekler için bir kadının ayaklarını kendi başına çok uyarıcı gelir. Bunlar sapkınlık mıdır? Yoksa cinsel yaşamı tek düze kadın-erkek birleşmesinin ötesine geçiren, ona renk ve zevk katan unsurlar mıdır?
İnsan için cinsellik türün devamını sağlamak kadın ve erkeğin çiftleşmesinden çok daha öte anlamlar taşır.
Neredeyse herkes bazı nesnelere cinsel uyarımı artırması anlamında özel değerler yükler Özellikle iç çamaşırları, özel giysiler, cinsellikle bilinç altında eşleştirilmiş aksesuarlar bazı insanlar için vazgeçilmez değer taşıyabilir. Ya da doğrudan cinsel organ olmamasına karşın insan bedeninin bazı kısımlar kendi başına uyarıcı hale gelebilir.
Kıyafetler, içinde bulunulan ortam, partnerinin statüsü, davranışları ve görünümü insanları çok farklı şekillerde etkiler. Kimi zaman cinsel uyarıyı artırır ve doyumlu bir deneyime giden yolu kolaylaştırır kimi zaman da büyüyü kaçırır ve tatminsizliğe sebep olabilir.
Cinsel uyarımın saplantılı bir şekilde eşleştiği, kendi başına bir cinsellik aracı olmayan nesne’ye fetiş denir.
Fetişizm ise normal hayatın sürdürülmesine ve sağlıklı ve doyumlu cinsel yaşamın hayata geçmesine engel olacak kadar fetiş uğraşlarının hayata egemen olması halidir. Bu düzeyde Fetişizm psikiyatride parafili olarak tanımlanan cinsel uyum bozuklukları sınıfında bir rahatsızlıktır.
Bir çok insan için fetiş nesneleri sorun yaratmaz. Hatta insanlar fetişlerini severler ve eğlenceli bulurlar. Bu konu hakkında konuşmak her ne kadar rahat olmasa da insanlar bu özellikleri için bir uzmana gitmezler. Onlar için fetiş nesneler fantazi dünyalarının vazgeçilmez parçasıdır.
İleri düzeylere geldiğinde bireyin kendisi ve cinsel hayatında muhatap olduğu insanlar için ciddi sorunları beraberinde getirebilir. Hayat çekilmez hale gelebilir, tüm gün bunları düşünerek zaman kaybedilebilir. Evlilikler zedelenebilir ve fetişler olmadan asla cinsel uyarım ve doyum sağlanamaz hale gelebilir. Bu yüzden bazı evli insanlar evlilik dışı ilişkilerde bu ihtiyaçlarının tatmin etme yoluna gidebilir.
Fetişizm ve fetiş tutkusu çoğunlukla erkeklerde görülür. Ancak son yıllarda kadınların da giderek artan bir şekilde cinselliklerinde fetiş nesneleri ile ilgilendikleri görülmektedir. Özellikle internet ortamı ve içinde yaşanılan kültür bu süreçte etkili olmaktadır.
Akla gelebilecek her tür nesne fetiş objesi olabilir. Bu nesneler genelde insan vücudu ile direkt ya da dolaylı şekilde bağlantılıdır.
Fetiş nesnesi arzu edilen kişiden bağımsız kendi başına erotik bir anlam kazanır. Fetişizmin bir bozukluk olduğu durumlarda fetişler olmadan cinsellik yaşanamaz hale gelebilir. Aynı zamanda fetiş fantazileri veya doğrudan nesneleri masturbasyon sırasında kullanılır.
Bazı insanlar cinsel yaşamlarında fetişleri renk ve heyecan unsuru olarak görürler. Onlar olmadığı zamanlarda da sağlıklı bir cinsel yaşam sürdürebilirler. Bir grup insan ise cinsel yaşamları sürmesine karşın fetişleri olmadan orgazm deneyimi yaşamakta zorlanırlar.
Fetişistlerin partnerleri çoğu kez eşleri memnun olsun diye çok zorlayıcı olmadığı durumlarda bu taleplere uyum gösterirler. Bu sayede kendileri için de doyumlu bir seks yaşamı olacağı düşüncesi ile buna katkı yapabilirler.
Bazı katı ahlaki değerleri olan insanlar hayatları boyunca fetişlerini yaşama geçirmezler. Kendi iç dünyalarında sessizce bununla yaşayabilir ve zihinsel boyuttan gerçek yaşama geçirmeyebilirler. Bunun farkedilmesi durumunda ‘sapık’ olarak damgalanmaktan çok korkarlar.
Benzer şekilde bazı insanlar eşlerinin fetiş kullanma talepleri karşısında büyük korkuya kapılır, yapılanın sapık bir davranış olduğunu düşünerek şiddetle uzaklaşabilir.
İyi bir cinsel yaşamın vazgeçilmez unsuru olan iyi bir iletişim bu noktada da eşlerin birbirlerini anlaması açısından kritik önem taşır.
Fetişizm’in altında yatan sebepler tam olarak bilinmemektedir. Çocukluk yıllarından itibaren bazı nesnelerin cinsel uyarıcı olarak eşleşmesi öğrenme ve deneyim kuramı ile açıklanmaktadır.
Fetişizmin hastalık düzeyinde olduğu bireylerin aile öyküsünde anne-baba sevgisinin kısıtlı yaşandığı, ihmal edilmişlik ve sosyal izolasyon olguları dikkat çekmektedir.
Fetişizm’in farklı bir alt türü ise transvestik fetişizm’dir. Bu durumda birey •çoğu kez erkekler ve homoseksüeller- yöneldiği karşı cinse ait giysileri ve eşyaları üzerinde kullanarak cinsel uyarım ve doyuma ulaşabilir. Kadın çamaşırları ve kadın ayakkabıları giymekten özel zevk duyan erkekler cinsel yolla ya da masturbasyonla doyuma ulaştıktan sonra bir an önce bu eşyaları üzerinden çıkarma ihtiyacı hissedebilir. Bazı bireysel öykülerde yakalanma korkusu ve heyecanının cinsel uyarıyı artırdığı bilinmektedir.
Fetiş Türleri Nelerdir?
Fetiş nesnesi cansız bir nesne ya da insan vücudunun cinsel organ olmayan kısımları şeklinde görülür.
Ayakkabı ve ayak fetişi: En yaygın görülen türdür. Yüksek ökçeli kadın ayakkabıları en bilinenidir. Bununla beraber her tür ayakkabı şekli bazı insanlar için çekici unsur olabilir. Çoraplar, jartiyerler, parlak materyalden dar kıyafetler bunların arasında sayılabilir. Ayak ve ayakkabı fetişizmi bazı uzmanlara göre gizli sado-mazokizmin bir sonucu olarak açıklanmaktadır.
Giysi ve İç çamaşırlar:
Dar jean’ler, korse, kaplan desenli dar giysiler, özel renkli çamaşırlar, saplantılı şekilde tutturulan özel gecelikler sayılabilir.
Özel Materyal Fetişleri:
Saten, ipek deri , lastik ve metalik kıyafetler olabilir. Yine bu durumlarda bu maddeden üretilmiş çarşaflar , çamaşırlar olmadan cinsel yaşamı sürdüremeyen bireyler tanımlanmıştır.
Vücut Kısımları Fetişizmi:
Yine ayak fetişi en sık olanıdır. Ayrıca meme (küçük-büyük), kulak, saç ve özel saç renkleri (kızıl), çiller, eller, ense, burun gibi organlar kendi başına aşırı zihin uğraşı haline gelebilir ve özel şekillerde olmadıklarında cinsel yaşam sürdürülemez hale gelebilir.
Aksesuarlar:
Piercingler, gözlükler, eldivenler, sigara gibi objeler cinsel haz unsurları olabilir. Bazen tuhaf eşya ve aksesuarlara da rastlanılır. Çocuk bezi gibi.
Tıbbi Durum Fetişleri
Sakatlık halleri, kolsuz bacaksız insan bedenleri, tıbbi cihaz ve gereçler cinsel haz araçları olarak deneyimlenebilir.
Fetiş sevdasının içinde yaşanılan kültürel ortamla da ilgili olduğu bilinmektedir. Özellikle kapalı toplumlarda ve tesettürün yaygın olduğu ülkelerde vücudun gizlenen veya az görülen kısımları o toplumun bireyleri için cinselliğ çok çağrıştıran unsurlar haline gelebilir.
Ruhsağlığı’nın temel ayırıcı kriteri burda da geçerlidir. Her normal olmayan durum bir hastalık ya da sapıklık demek değildir.
Günümüzde özellikle internet ortamında fetiş grupları oluşturulmakta ve binlerce benzer tutkuları olan insan isimlerini açık hale getirmeden paylaşımlar yaşamaktadır. Özellikle batı ülkelerinde bu amaçla dernekler ve kulüpler kurulmuştur. Bu insanları sapkın ya da hasta olarak damgalamak doğru değildir.
Fetiş düşkünlüğü ya da fetişizm ancak kaliteli ve sağlıklı bir yaşama engel oluyorsa tedavi gerektiren bir durumdur. Bu durumlarda fetişizm sanki bir bağımlılık gibi yaşanabilir. Fetiş nesneleri olmadığında ya da küçük bedensel detaylar karşılanmadığında cinsel hayat yaşanamaz hale geliyorsa profesyonel destek gereklidir. Bazı insanlar hayatın diğer alanlarında fetişlerini düşünerek çok zaman kaybederler ve insan ilişkileri de bundan zedelenir. Fetişizm nedeniyle insanlar sosyal saygınlıklarını zedeleyecek uğraşlar ve arayışlar içine girebilirler. Şiddetli olgularda yalnızlık ve sosyal içe çekilme sık görülen bir durumdur.
Seyrek olmamakla beraber fetişizm diğer cinsel davranış sorunları ile beraber karşımıza çıkabilir. Fetişistlerin transvestizm ve sadomazokizm özelliklerini birlikte göstermesi yaygındır.
Fetişizm böyle durumlarda bu alanda özelleşmiş psikiyatr ve klinik psikologlar tarafından tedavi edilir.
Davranış ve çift terapisi, analitik psikoterapi ve ters şartlandırma (aversive therapy) en çok kullanılan yöntemlerdir.
Çok ağır olgularda seks dürtülerini geçici süre baskılayacak ilaçların kullanımı yoluna gidilebilir. Bu sayede cinsel dürtülerin yokluğunda hasta hayat alışkanlıklarını yeniden yapılandırma yoluna gidebilir.
Elbette burada genel geçer yargılardan ziyade her insanın ihtiyacı olan kapsamlı bireysel değerlendirme ve iyi bir öykü alma çok önemlidir.
